Doğu Avrupa’da Çernobil Alarmı: Koruyucu Kalkan Hasar Gördü!

Ukrayna’daki Çernobil Nükleer Santrali’ndeki radyoaktif maddeleri izole etmek için 1986 felaketinin ardından inşa edilen koruyucu yapı, son dönemde yaşanan insansız hava aracı (İHA) saldırısı sonrası ana güvenlik işlevlerini yerine getiremez hâle geldi. Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), yaptığı denetimde yapının ciddi ölçüde hasar aldığını doğruladı. Ukrayna saldırıdan Rusya’yı sorumlu tutarken, Moskova suçlamaları reddediyor.

UAEA Denetimi ve Hasar Tespiti

UAEA’nın geçtiğimiz hafta gerçekleştirdiği saha incelemesi, 2019 yılında tamamlanan çelik muhafaza yapısının Şubat ayında savaşın üçüncü yılında gerçekleşen İHA saldırısı nedeniyle önemli ölçüde zarar gördüğünü ortaya koydu. Kurum yetkilileri, koruyucu yapının birincil güvenlik işlevini, yani radyoaktif maddeleri muhafaza etme kapasitesini kaybettiğini doğruladı. UAEA Başkanı Rafael Grossi, yayımladığı açıklamada, yapının taşıyıcı kısmında ve izleme sistemlerinde kalıcı bir hasarın bulunmadığını, ancak güvenliğin uzun vadede sürdürülebilmesi için yapının tamamen restore edilmesinin zorunlu olduğunu vurguladı. Grossi, saldırı sonrası bazı onarımların yapıldığını ancak bunların yeterli olmadığını belirtti.

İHA Saldırısı Tartışmaları

14 Şubat tarihli UAEA raporuna göre, Ukrayna yetkilileri, yüksek patlayıcı başlıklı bir İHA’nın Çernobil sahasına isabet ettiğini ve yangına yol açtığını bildirdi. Saldırının 4 numaralı reaktörün üzerindeki koruyucu kaplamayı ciddi şekilde hasara uğrattığı belirtiliyor. Raporda, radyasyon seviyelerinin hâlen normal ve stabil olduğu, sızıntıya dair herhangi bir bulguya rastlanmadığı açıklandı. Ukrayna ile Rusya arasında yaşanan bu tartışma, savaşın gölgesinde nükleer güvenlik endişelerini bir kez daha gündeme taşıdı. Saldırının ardından Ukrayna, bölgedeki güvenlik önlemlerini artırdığını ve santraldeki personel ile ekipman kontrollerini sıklaştırdığını duyurdu.

1986 Felaketinin Mirası

1986’daki Çernobil patlaması, tarihin en büyük nükleer felaketi olarak kabul ediliyor. Patlamanın ardından milyonlarca ton malzeme ve binlerce personel felaket bölgesine sevk edilmişti. Santralin son aktif reaktörü ise 2000 yılında kapatıldı. Bölgede inşa edilen çelik muhafaza yapısı, reaktörlerden sızabilecek radyoaktif maddeleri izole ederek uzun vadeli güvenliği sağlamayı amaçlıyordu.

Savaşın Etkisi ve Altyapı Hasarı

Rus güçleri, Şubat 2022’deki işgalin ilk haftalarında Kiev’e ilerlemeye çalışırken Çernobil sahasını ve çevresini bir ayı aşkın süre kontrol altında tutmuştu. UAEA’nın son incelemesi, yalnızca koruyucu yapıyı değil, bölgedeki elektrik altyapısının ve diğer tesislerin savaş nedeniyle uğradığı zararları da kapsadı. Kurum yetkilileri, altyapının zarar görmesinin operasyonel riskleri artırdığını ve olası felaket senaryolarına karşı acil önlemlerin alınması gerektiğini belirtti.

Uzmanlar Uyarıyor

Nükleer güvenlik uzmanları, Çernobil’deki koruyucu yapının zarar görmesinin, sadece Ukrayna için değil, tüm Doğu Avrupa için ciddi riskler barındırdığını ifade ediyor. Savaşın sürdüğü bölgelerde nükleer tesislerin korunması ve acil müdahale planlarının güncellenmesi gerektiği vurgulanıyor. UAEA, bölgedeki izleme ve denetim çalışmalarını sürdüreceğini açıklarken, uluslararası toplumun Çernobil’in güvenliği için iş birliği yapmasının önemine dikkat çekti. Koruyucu yapının tamir edilmesi ve uzun vadeli güvenliğin sağlanması için hızlı hareket edilmesi gerektiği belirtildi.